In een samenleving die steeds verder polariseert, trekken mensen zich terug in hun eigen bubbel van gelijkgestemden. Angst, algoritmes en een gebrek aan dialoog versterken deze scheidslijnen. Dit artikel onderzoekt hoe we die bubbels kunnen doorbreken. Een oproep aan communicatiemedewerkers om hun rol serieus te nemen — en buiten hun comfortzone te stappen.
Rechts-populisme en maatschappelijke onvrede
Zowel de verkiezingen voor de Tweede Kamer als die voor het Europees Parlement laten duidelijk zien dat rechts-populistische partijen in opkomst zijn. Deze partijen spelen in op onvrede over onderwerpen zoals immigratie, angst voor teveel bemoeienis vanuit Europa en het verlies van de nationale identiteit en waarden. Door de groei van deze rechts-populistische partijen neemt ook de polarisatie toe. Politieke discussies worden scherper en er lijkt steeds minder ruimte te zijn voor nuances.
De rol van algoritmes in polarisatie
Algoritmes zorgen er voor dat we vooral informatie zien die onze opvattingen bevestigt. Het gevoel van ‘wij tegen zij’ wordt erdoor versterkt. Onder het mom dat alles gezegd mag worden, wordt de andere kant voor van alles uitgemaakt en worden de uitspraken steeds extremer. Vaak zonder dat men beseft wat men zegt.
Angst als voedingsbodem
In veel gevallen worden deze reacties veroorzaakt door angst. Angst om iets te verliezen dat men nu heeft of in het verleden denkt te hebben gehad. Vaak is die angst niet gestoeld op feiten of eigen ervaringen, maar vooral op wat iemand anders vertelt of wat de ander wel heeft en jij niet. ‘We hebben de neiging ons te omringen met gelijkgestemden, zowel online als offline’
Voorbeeld: angst voor vluchtelingen
De angst voor vluchtelingen is daar een mooi voorbeeld van. Juist in gebieden waar geen of nauwelijks vluchtelingen zijn, is men het meest gekant tegen hun komst. Terwijl de ervaring leert dat in de buurt van een opvangcentrum de omwonenden vaak beduidend minder negatief zijn.
Terugtrekken in de eigen bubbel
Deze polarisatie heeft ook tot gevolg dat we ons steeds meer terugtrekken in onze eigen bubbel en niet meer openstaan voor andere mensen. We hebben de neiging ons te omringen met gelijkgestemden, zowel online als offline. Dit betekent dat we minder blootgesteld worden aan verschillende perspectieven en minder begrip hebben voor de ervaringen en zorgen van anderen. Dit leidt tot een gebrek aan wederzijds begrip en empathie.
De rol van communicatiemedewerkers
Voor communicatiemedewerkers en adviseurs ligt hier de belangrijke taak om deze bubbels te doorbreken, al is dat allesbehalve gemakkelijk. Ook zij leven immers in een bubbel al beseffen en onderkennen ze dat vaak niet. Ook zij ontmoeten nauwelijks mensen uit andere bubbels.
Actieve stappen zetten buiten je bubbel
Varieer daarom eens in de kranten en tijdschriften die je leest. Dwing jezelf eens een maand om naast de Volkskrant ook De Telegraaf te lezen. Of juist andersom. Kijk eens naar wat andere mensen kijken. Luister naar wat ze vinden en wat hun zorgen zijn. Heb niet direct een oordeel klaar. Probeer begrip op te brengen voor andere visies en invalshoeken, ook als deze niet stroken met die van jou.
Kritisch blijven en dialoog stimuleren
Moedig jezelf en je collega’s aan om niet te gemakkelijk mee te gaan in het frame van anderen. Stel je telkens de vraag of hetgeen je leest, wel klopt. Zoek even verder voordat je een beslissing neemt of je visie ventileert. Vaak klopt hetgeen voor de hand lijkt te liggen, niet. En organiseer dialoogsessies. Met burgers, klanten, medewerkers. Ga met mensen met verschillende achtergronden in gesprek en probeer zo vooroordelen te verminderen en begrip te vergroten.
Juist omdat we de hele dag met communicatie bezig zijn, kunnen we een cruciale rol spelen bij het doorbreken van bubbels. We moeten het alleen nog even doen.
